W swojej pracy tłumacz przysięgły bardzo często napotyka na trudności terminologiczne. Równie często zmaga się z różnego rodzaju danymi osobowymi. Tłumaczenie imion na polski zapisanych alfabetem niełacińskim to prawdziwa zmora tłumaczy.
Dane zapisane alfabetem łacińskim nie stanowią oczywiście dla tłumacza wielkiego problemu. Jednak w przypadku np. imion i nazwisk zapisanych alfabetem niełacińskim mogą pojawić się kłopoty. Z czego one wynikają i jak wykonać takie tłumaczenia przysięgłe?
Co tłumacz powinien zrobić – jak tłumaczyć imiona i nazwiska
Co powinien zrobić tłumacz przysięgły języka angielskiego w obliczu imion i nazwisk zapisanych alfabetem niełacińskim? Tego należy oczywiście poszukać w aktach prawnych. Po krótkim poszukiwaniu może się wydawać, że aktem szczegółowym traktującym o rozwiązaniu problemu jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jest to rozporządzenie z dnia 30.05.2005 r.
Dotyczy ono sposobu transliteracji imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych zapisanych w alfabecie innym niż łaciński. Załącznik do tego rozporządzenia określa, jak powinno się transliterować imiona i nazwiska zapisane w językach nieużywających alfabetu łacińskiego.
Jednakże aktem nadrzędnym dla tłumacza przysięgłego jest Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. Na uwagę tłumacza zasługuje Punkt drugi nowelizowanej ustawy. Jasno on mówi, że dokonując „przysięgłego” tłumaczenia imion i nazwisk, tłumacz powinien przepisać odnalezione dane w dokumentach podróży klienta.
Możliwe jest też podparcie się kopiami tychże dokumentów. Dopiero w przypadku, gdy dostępu do takich dokumentów nie ma, tłumacz powinien dokonać tłumaczenia zgodnie z zasadami pisowni obowiązującymi w kraju sporządzenia dokumentu, którego tłumaczenie dotyczy.
Oznacza to, że mimo iż istnieją wprowadzone przez rozporządzenie zasady, tłumacz w pierwszej kolejności powinien zwrócić uwagę na to, co figuruje w dokumentach klienta. I właśnie na ich podstawie sporządzić swoje tłumaczenie.
Tajemnicze pojęcie – transliteracja
Warto zwrócić uwagę na pojęcie pojawiające się w przypadku wspomnianego rozporządzenia, a mianowicie – transliteracja. Co to takiego?
Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN, transliteracja to „zapis jakiegoś tekstu literami innego alfabetu, oparty na zasadzie ścisłej odpowiedniości literowej wyrazów, bez uwzględnienia właściwości wymowy”. Oznacza to, że transliteracji dokonuje się porównywalnie do rozwiązywania równań matematycznych. Za literę jednego alfabetu podstawia się przypisaną jej w określonym systemie literę drugiego alfabetu.
Tak często wygląda tłumaczenie imion na polski. Jak podkreśla definicja, w przypadku transliteracji nie bierze się pod uwagę wymowy wyrazu. Stąd często zdarza się tak, że zupełnie inaczej przedstawi nam się osoba pochodząca z kraju posługującego się alfabetem niełacińskim. Zupełnie inną formę odnajdziemy natomiast w jej dokumentach.
Co to jest transkrypcja
Przeciwieństwem transliteracji jest transkrypcja, którą słownik definiuje jako „zapisanie tekstu mówionego na podstawie ścisłej odpowiedniości głosek i znaków pisma”. Warto zwrócić uwagę, że w przypadku transkrypcji całkowicie opieramy się na brzmieniu, zwyczajnie oddając je w postaci pisemnej.
Transkrypcja jest więc zdecydowanie bliższa formie, jaką usłyszymy z ust obcokrajowca. Należy jednak pamiętać, że forma występująca w dokumentach jest zazwyczaj transliterowana, nie zaś transkrybowana.
Jak tłumaczyć nazwy zagranicznych miejscowości?
To jak tłumaczyć nazwy zagranicznych miejscowości rządzi się jeszcze innymi prawami. Wszystko zależy bowiem od tego, czy:
- nazwa ma polski odpowiednik?
- czy miasto figuruje w „Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata” ?
Szerzej na ten temat w kolejnym artykule: Jak tłumaczyć nazwy zagranicznych miejscowości.
Pamiętajmy – miejscowości tłumaczymy inaczej niż imiona i nazwiska!
Podsumowanie – imiona i nazwiska zapisane alfabetem niełacińskim w tłumaczeniu uwierzytelnionym
Jeśli w tłumaczeniu uwierzytelnionym pojawią się imiona i nazwiska zapisane alfabetem niełacińskim, tłumacz przysięgły powinien sprawdzić formę, jaką przyjmują one w dokumentach klienta lub w ich kopiach.
Dopiero w przypadku, gdy taki dostęp jest niemożliwy, powinien on przetłumaczyć te nazwy własne zgodnie z systemem obowiązującym w kraju, w którym wystawiono tłumaczony przez niego dokument. Przykładowo tłumacz przysięgły języka ukraińskiego będzie korzystał ze strony:
- Tłumaczenie imion i nazwisk z języka ukraińskiego
- na język ukraiński
Pozdrawiam gorąco!
